بر اساس طبقه بندی آبراهام مازلو، نیازهای انسان به 2 دسته تقسیم می گردند که شامل نیازهای زیستی، نیازهای ایمنی و امنیت، نیازهای اجتماعی، احترام و شکوفایی می باشد. می توان دید که نیازهای اجتماعی یعنی نیازهای مربوط به وابستگی به جمع، در این طبقه بندی جای دارد. بدین ترتیب نیاز مردم برای حضور در فضاهای جمعی و ارتباط با دیگران و اهمیت این موضوع را به خوبی می توان درک نمود.
یک مکان سوم با تعامل اجتماعی شخصیت می یابد. وقتی که مردم با یکدیگر جمع می شوند، کنش اجتماعی آنها از غیر فعال به فعال تغییر می یابد. تعامل اجتماعی غیر فعال، تجربه مشترکی است که در آن تعامل مستقیم با دیگران صورت نمی گیرد. مثال های آن شامل خوردن در یک رستوران عمومی یا جمع شدن برای تماشای کنسرت موسیقی، فیلم یا یک رویداد ورزشی است. تعامل اجتماعی فعال، در رابطه با تعامل مستقیم با دیگر مردم است. در مورد مکان های سوم، تعامل اجتماعی فعال، به طور کلی با مردمی که شما آنها را به خوبی یا اصالً نمی شناسید، اتفاق می افتد. تعامل فعال شامل معرفی ها، مباحثات و مکالمات می باشد. به درستی که مکان های سوم موفق، باعث افزایش تعامالات فعال می گردند (bernhardt, 2010).
افراد بر اساس منافع خود، ارتباطات اجتماعی را شکل داده و بر اساس توقعات، هنجارها و نقشهای معین خود، به آن می پردازند. بنابراین نحوه حضور فرد در مکان به همراه سایرین، عاملی قوی در تصمیم فرد برای ماندن در آن است. در این راستا حتی ممکن است افراد در جستوجوی مکان هایی که در آن، افرادی با خصوصیات مشابه آن ها به لحاظ طبقه، قوم، مذهب، گروه اقتصادی، الگوی زندگی، تحصیلات، درآمد، نحوه تربیت کودکان و نژاد مشابه حضور دارند، بشناسند. اما با آنکه همگن بودن افراد، مشوق ملاقات و افزایش تعامل با مکان های فیزیک و اجتماعی و در نتیجه ارتقای دلبستگی به آن مکان است، درعین حال مکان های اجتماعی غیر همگن نیز فرصتی است تا افراد باهم بودن و تعاملات اجتماعی غنی و آزاد را تجربه کنند (Marcus & Sarkissian,1986). درواقع فضاهای عمومی با دارا بودن ظرفیت های بالقوه در مرحله نخست این فرصت برابر را جهت ایجاد و برقراری کنش های اجتماعی (ولو شکننده و ناپایدار) در اختیار کلیه شهروندان قرار می دهند. در مرحله بعد پس از" انعقاد" اولیه تعامل اجتماعی، تفاوت های موجود در سطوح اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی که پدیدآورنده الگوهای رفتاری متنوع است خود زمینه ساز ایجاد روابط اجتماعی منسجم و پایدار خواهند شد.
در گذشته، قهوه خانه ها یکی از مهم ترین و قوی ترین مکان های سوم (البته برای جنس مذکر) بوده‌اند. این مکان ها امروزه تعدادشان به شدت کاهش یافته و جای خود را به کافی شاپ ها، رستوران ها و . داده اند و البته از کافی شاپ های امروزی آنچنان نمی توان به عنوان مکان سوم یاد کرد. چرا که اصوالً روابط و کنش اجتماعی با دیگر افراد حاضر در آن مکان ها، به ندرت ایجاد می گردد و تنها افرادی که به همراه یکدیگر وارد آنجا می گردند برای صحبت با یکدیگر، نوشیدن چای، قهوه و . و گذران اوقات خود با یکدیگر و البته با توجه به وقت محدودی که این مکان در اختیار آنها می گذارد، به آنجا مراجعه می نمایند. در حالیکه در گذشته قهوه خانه ها مکان هایی بوده اند که تقریباً همگی افرادی که در آن حضور می یافتند، به بحث و تبادل نظر راجع به مسائل مختلف پرداخته و محدودیت زمانی چندانی جهت توقف در آنجا نیز وجود نداشت. متأسفانه امروزه دیگر به ندرت شاهد وجود چنین فضاهایی هستیم و در صورت وجود نیز دید اکثریت عموم بر نامناسب بودن فضای حاکم بر آنهاست.
از مکان های سومی که در گذشته در شهرهای کشورمان وجود داشته و امروزه از آن بیشتر به عنوان یک عنصر شهری تاریخی یاد می شود، حمام ها می باشند. حمام های تاریخی از فضاهای مختلفی تشکیل می شدند که معرفی این فضاها در این مقال نمی گنجد. اما یکی از این فضاها که به واسطه آن، این حمام ها یک مکان سوم نامیده می شوند، فضایی به نام بینه» یا سربینه» می باشد. فضای بینه محلی برای در آوردن لباس، گفتگو، کارهای پیرایشی و مکان تجمع شهری بود و در روزهای خاص در آنجا مراسمی چون شاهنامه خوانی و نقالی نیز انجام می گرفت (تقوایی، 1391).
حمام های عمومی نیز که در سال های اخیر اکثریت آنها تعطیل و یا تخریب شده اند، اگرچه از لحاظ معماری متفاوت از حمام های تاریخی می باشند، اما از لحاظ کارکردی به واسطه ارتباطات اجتماعی در این فضاها می توانند به عنوان مکان های سومی در گذشته معرفی گردند. حال نگاهی اجمالی به مکان های سوم امروزی موجود و در حال فعالیت در شهر های کشور خواهیم داشت. این روزها گاهاً دیده می شود که کافه کتاب ها یا کافه گالری هایی در شهرها تأسیس می گردند که این به نوبه خود بسیار خوب بوده و می تواند به عنوان یک مکان سوم مطرح گردد. اما متأسفانه ورودی برخی از این فضاها طوری طراحی گردیده اند که خاصیت دعوت کنندگی نداشته و تردیدی در ذهن مراجعه کنندگان جهت ورود به آنجا ایجاد می کنند. با طراحی مناسب تر این فضاها جهت دعوت کنندگی افراد با سنین، گرایش های فکری و اقشار مختلف و نداشتن محدودیت زمانی جهت حضور در آنجا می توان مکان های سوم مطلوبی جهت حضور اجتماعی شهروندان ایجاد نمود (محجوب جلالی و قلعه نویی، ۱۳۹۳).
از مکان های سوم دیگر امروزی می توان به استخرها و باشگاه های ورزشی، کلوپ های بازی و گیم نت ها، آرایشگاه ها، نانوایی ها، بنگاه های معامالت ملکی، پارک های محلی و . اشاره نمود. حتی برخی دوره ها و گردهمایی هایی که این روزها توسط مؤسسات و آموزشگاه ها با جنبه آموزشی تحت عنوان free discussion ، talk coffeeو یا سمینارهای اجتماعی که برگزار می گردند، نیز می توانند باعث آشنایی افراد با یکدیگر و افزایش روابط اجتماعی با توجه به بحث و تبادل نظر در رابطه با موضوعات مختلف طرح شده در این فضاها گردند و اینگونه این فضاها نیز می توانند مکانی سوم باشند. تمامی موارد اشاره شده نمونه های خوبی از مکان های سوم هستند که با فرهنگ دینی و ملی ما نیز سازگاری دارند (همان).
مکان های سوم، مکان هایی هستند که در آن مردم یکدیگر را ملاقات نموده، می توانند در آنجا به هر میزانی که تمایل دارند، بمانند، دیگرانی را که می شناسند، ببینند، خبرهای محلی را بشنوند و با یکدیگر بحث و تبادل نظر کنند و حتی با افراد غریبه به گفتگو بنشینند. در ذیل به برخی از ویژگی های مکان های سوم که باعث تمایز این مکان ها از مکان های دیگر می شود، اشاره می گردد:
نمونه پروپوزال معماری بیمارستان
درباره این سایت